Al geruime tijd lezen we over de arbeidsmarktkrapte met allerlei verschillende oplossingen zoals deeltijd moet meer uren gaan werken, niet werkenden aan het werk, omscholing en ouderen langer laten werken. Dit weekend las ik ook artikelen die zeggen dat het antwoord juist ligt in (arbeids)productiviteitsverhoging. Dit bleek ook uit het verschenen SEO rapport waar Doorzaam in participeert. Waar een slimmere inzet van arbeid en meer investering in arbeidsbesparende technologie als structurelere oplossingen uit naar voren kwamen.
Fascinerend vind ik zelf de experimenten waarbij er juist kortere werkweken worden ingevoerd en de tevredenheid én productiviteit juist blijken te stijgen. Fascinerend omdat vooral dit laatste niet direct een voorspelling hiervan is. Ik weet dat deze experimenten niet allemaal rooskleurig zijn maar het is wel een vraag die mij bezighoudt. Wellicht dat me daarom ook het interview met journalist Lynn Berger opviel. Zij betoogt dat we in Nederland de verkeerde discussie voeren als het om deeltijdwerk gaat. Het is geen lifestyle-keuze maar pure noodzaak. Zo zegt zij, economen maar ook de International Labour Association definiëren werk als het leveren van een dienst of product waar een ander iets aan heeft. Dat is dus ook het onbetaalde werk zoals zorg voor kinderen, partner of mantelzorg wat haar betreft. Ze heeft laten uitrekenen wat de waarde is van al dat onzichtbare werk en dat komt neer op 215 miljard per jaar! Dat zou het kosten om dit werk door professionals te laten doen. Ze erkent dat als we in deeltijdbanen efficiënter gaan werken we het probleem van de tekorten in elk geval niet groter maken maar ook niet oplossen. Dit roept bij haar de vraag op of we misschien met z’n allen moeten gaan kijken naar welk werk we echt belangrijk vinden als samenleving.
En die vraag stel ik zelf ook graag omdat ik denk dat daar zeker een groot deel van het antwoord zit. Welke waarde hechten we aan werk. En aan onze samenleving. Wat zien we als maatschappij als werk. Hoe richten we, betaald en onbetaald werk, naast elkaar in. Ons maatschappelijk model dat zich richt op materiele groei loopt op zijn eind lezen en horen we om ons heen. Moeten we niet meer bewegen van een economie van welvaart naar een economie van welzijn. In mijn optiek wel.
En als ik dan denk aan een economie van welzijn dan denk ik meteen aan de noodzaak om aandacht te besteden aan mentale gezondheid. De hersenstichting omschrijft het mooi: mentale kwetsbaarheid en gezondheid hangt samen met de mate waarin je grip hebt op je leven. Wat mij steunt in mijn overtuiging dat mentale gezondheid het fundament is van de ontwikkeling van een individu.
Namens Doorzaam maak ik deel uit van “de Denktank Mentale vooruitgang en werk” wat als hoofddoel het vergroten van de mentale kracht van (niet) werkenden, van organisaties en van de hele keten van werk, inkomen en participatie heeft. Met de conceptartikelen die worden uitgebracht nodigen we uit tot meedenken om uiteindelijk te komen tot uitgave van een boek in de serie Mentale Vooruitgang. Met als doel te komen tot een gelukkiger, socialer, betekenisvoller, meer betrokken en daadkrachtiger bestaan voor alle Nederlanders.
Ik pleit er voor dat mentale gezondheid onderdeel wordt van elke organisatie. Om dit te verweven in de bedrijfsvoering. Dat de organisatie zich afvraagt hoe zij kan bijdragen aan de mentale gezondheid. En eigenlijk hoe zij invulling geeft aan de nog grotere vraag: wat is de waarde van werk?